Câu đầu nhà thờ họ là gì?
Nhà thờ họ là công trình kiến trúc cổ có mặt từ rất lâu đời chủ yếu với hình ảnh 2 mái,4 mái 5 gian 3 gian bằng gỗ rất bình dị. Là nơi con cháu có thể tụ họp mỗi dịp lễ Tết, xuân về. Trong kiến trúc nhà gỗ thì câu đầu nhà thờ họ là bộ phận không thể tách rời. Bài viết này giúp chúng ta hiểu hơn về câu đầu và ý nghĩa các câu đối được chạm khắc tỉ mỉ trên đó.
Mục lục
1.Câu đầu nhà thờ họ là gì?
Cũng tương tự như câu đầu của các nhà gỗ tại 3 miền Bắc Trung Nam, nhà thờ họ cũng là một hệ cấu trúc nhà gỗ cổ độc đáo với câu đầu được trang trí bằng các hoa văn chạm khắc tinh xảo và các chữ có ý nghĩa.
Câu đầu nhà từ đường dòng họ là dầm ngang chính đặt trên cùng, gác lên các cột cái, khóa các đầu trên của các cột cái trong khung. Có lẽ chính vì vậy mà mới có tên Câu đầu.
Trên câu đầu nhà từ đường được chạm khắc các hình mang ý nghĩa sâu sắc về tín ngưỡng con người như rồng uốn lượn mềm mại, …được chạm khắc tỉ mỉ công phu tạo nên hình ảnh vô cùng trang trọng.
Chính giữa dầm ngang là bộ câu đối được viết bằng chữ Hán.
Chữ viết trên câu đầu nhà thờ họ đóng vai trò quan trọng, không chỉ tiết lộ những quy phạm liên quan đến sức khỏe người ở trong nhà, mà còn có ý nghĩa ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, danh vọng và quan hệ gia đình.
Thông thường gia chủ phải chọn người có uy tín và kinh nghiệm để viết chữ lên câu đầu nhà từ đường. Nét bút viết và người viết được chọn lọc khá kĩ lưỡng.
Vậy trên câu đầu nhà gỗ, nhà thờ họ thường viết gì?
2.Viết gì trên câu đầu nhà thờ dòng họ
Nhìn hình ảnh câu đầu thường thấy có dạng cấu trúc là câu đối. Kiểu cách viết là chữ Hán Nôm viết bởi các thầy đồ . Màu mực Tàu: màu đen chữ nhỏ. Hiện nay chữ viết trên câu đầu được đầu tư chú trọng nhiều hơn. Nhiều gia tộc sơn son thếp vàng bao bọc kĩ lưỡng chữ để được trường tồn cùng thời gian.
Chữ viết trên câu đầu nhà thờ họ hay nhà gỗ có nội dung nêu lên những mong ước trừ ma diệt quỷ và con cháu đời sau luôn được hưởng mọi điều tốt đẹp của trời đất.
2.1.Quy tắc viết câu đối trên câu đầu
Chữ viết trên câu đầu là câu đối, do đó cần phải tuân theo cách viết của câu đối.
Câu đối có các loại như: đối thơ, đối song quan, đối cách cú, đối gối hạc,…
Do phần diện tích dùng để viết trên câu đầu không dài, do vậy phổ biến là loại câu đối có 5 chữ hoặc 7 chữ, tuy nhiên do viết ở nhà cần chữ “Sinh” (trong 4 giai đoạn của vòng đời tự nhiên là Sinh – Lão – Bệnh – Tử) nên loại 5 chữ được lựa chọn nhiều hơn để mang lại vẻ hài hoà về mặt thẩm mỹ.
Cũng có nhiều gia đình dòng hoh chọn 7 chữ nhưng với điều kiện diện tích làm từ đường lớn, câu đầu có kích thước lớn hơn để đỡ các cột chắc chắn hơn.
2.2.Nội dung chữ viết trên câu đầu nhà thờ tổ tiên
Cả dòng họ họp bàn để đưa ra bản thiết kế nhà thờ họ phù hợp, chọn đội thi công, … và ngay cả viết gì trên câu đầu cũng cần đưỡ cả họ thông qua bởi điều này gắn liền với từ đường qua nhiều năm tháng và có ý nghĩa lớn trong tâm linh nên không thể chọn sơ sài hay từ một cá nhân nhỏ lẻ nào.
Những câu đối thơ thường được chọn như:
“Khương thái công tại khử/Càn nguyên hanh lợi trình”: có nghĩa là Khương thái công ở đây/ Được hưởng mọi điều tốt đẹp của thời đất. Khương thái công là ông Lã Vọng, người có tài trừ ma quỷ giúp nhà Chu dựng nghiệp. Như vậy câu đối trên có nghĩa là: có Khương thái công ở đây thì không ma quỷ nào dám đến quấy ám nữ.
“Tử Vi tinh chính chiếu/Phú quý thọ khang ninh” : nghĩa là sao Tử Vi chiếu đúng vào nhà nên được hưởng những điều tốt là phú, quý, thọ, khang, ninh. Sao Tử Vi là ngôi sao mang đến điều lành, hễ chiếu vào đâu thì nơi đó có điều tốt lành tới.
富貴壽康寧 (Phú quý thọ khang ninh)
乾元亨利貞 (Càn nguyên hanh lợi trinh)
紫微星照宅 (Tử vi tinh chiếu trạch)
乾元亨利貞 (Càn nguyên hanh lợi trinh)
Ngoài ra ta cũng có thể viết các đôi câu đối sau:
姜太公在此 (Khương thái công tại tư)
乾元亨利貞 (Càn nguyên hanh lợi trinh).
Hoặc: 紫微星正照 (Tử vi tinh chính chiếu)
富貴壽康寧 (Phú quý thọ khang ninh)
Bài viết tiếp theo chúng tôi đề cập đến thượng lương nhà thờ họ. Mời bạn đọc tục theo dõi !
