Thượng lương là gì? Viết gì trên thượng lương nhà thờ họ?
Nhà thờ họ Việt Nam tồn tại từ rất lâu đời và là nơi giúp cho con cháu trong họ tộc sum vầy mỗi khi tết giỗ. Có nhiều cấu kiện tạo nên một ngôi từ đường mang đậm nét kiến trúc cổ xưa, trong đó phải kể đến thượng lương nhà thờ họ là một cấu kiện quan trọng. Nó không chỉ giúp cho cấu trúc nhà gỗ thêm chắc chắn mà còn mang lại giá trị tâm linh vô cùng cần thiết bởi trên thượng lương còn được khắc ghi những dòng chữ đầy ý nghĩa. Cùng nhà thờ họ Việt Nam tìm hiểu rõ hơn thượng lương là gì? Viết gì trên thượng lương nhà thờ họ ?
Mục lục
1.Thượng lương nhà thờ họ là gì?
Là một cấu kiện tạo nên cấu trúc vững chãi cho nhà gỗ nói chung, nhà thờ họ nói riêng. Trong tiếng Hán, “Thượng” là Trên, “Lương” có nghĩa là Xà nhà .Thượng lương nhà gỗ hay còn được gọi là cái nóc, đây là phần đỡ bờ nóc và giao giữa hai phần mái trước và mái sau, thượng lương nhà thờ họ chạy dọc theo nhà và có kích thước khá to nhằm đỡ được phần giao giữa hai mái, thượng lương được làm bằng gỗ.
Nhờ có thượng lương mà tổng thể phần mái trước và mái sau được kết nối vững chắc , là điểm tựa cho hai mái dốc xuống cân đối hài hòa đẹp mắt. Thượng lương được thiết kế đặt ở vị trí dọc theo mái nhà, tạo thế đỡ vững vàng yên tâm cho gia chủ .
Do vai trò quan trọng như vậy nên thượng lương được làm bằng loại gỗ quý , kết cấu bền chắc theo thời gian . Khi lựa chọn gỗ làm thượng lương cần có người có kinh nghiệm lâu năm, tránh sử dụng gỗ rác, dễ mối mọt làm ảnh hưởng tới tuổi thọ ngôi nhà từ đường. Kích thước của thượng lương cũng lớn , để có thể đỡ được tổng trọng lượng hai mái nhà. Do vậy khi thiết kế cũng như thi công cần có đội thợ có kinh nghiệm lâu năm để đảm bảo công trình được như ý!
2. Viết gì trên thượng lương nhà gỗ
2.1. Nội dung chữ viết trên thượng lương từ đường tổ tiên
Với câu đầu nhà thờ họ ở phần trước chúng ta có tìm hiểu thấy đó là các câu đối mang ý nghĩa lớn cho sự phát triển của dòng họ. Chữ viết trên thượng lương nhà gỗ thể hiện ngày tháng năm phát mộc hoặc khánh thành nhà gỗ (đây thời gian làm lễ cất nóc), điều này thể hiện thời khắc cất nóc là tốt đẹp, và được lưu truyền lâu dài từ thế hệ này sang thế hệ khác, giúp cho đời sau biết và yên tâm sinh sống, thờ cúng gia tiên.
Nội dung viết cũng tuỳ theo công trình nhà thờ họ tôn tạo lại hay xây mới để biên soạn cho phù hợp. Có nhiều nhà thờ vẫn còn đẹp cần tôn tạo lại một vài chỗ hoặc nhà thờ họ đã xuống cấp cần phá bỏ xây lại mới khang trang hơn thì nội dung lại khác đi. Người soạn nội dung cũng được chọn tỉ mỉ và có thống nhất của cả họ .
Theo quan niệm của người xưa, khi chọn chữ cũng cố gắng chọn chữ cuối cùng rơi vào chữ SINH.
2.2 Quy tắc viết chữ trên thượng lương nhà thờ họ.
Thượng lương nhà gỗ có kích thước dài hơn câu đầu nên lựa chọn nội dung viết cũng thoải mái về câu từ hay số lượng chữ hơn.
Số chữ trên thượng lương từ đường có chữ số cuối cùng đứng vào chữ sinh có chọn là 5, 9, 13, 17, 21, 25,… chữ.
Trước kia chữ có thể viết bằng mực tàu màu đen sẫm trực tiếp trên mặt gỗ luôn hoặc gia chủ có thể nhờ thầy viết mẫu trên giấy sau đó nhờ thợ đục chạm khắc lại lên gỗ theo đúng mẫu đã viết thì sẽ lưu giữ được lâu bền hơn .
Ngày nay để đạt tới độ thẩm mỹ cao nhiều gia chủ còn sơn mạ vàng chữ viết giúp tạo sự sang trọng và ấn tượng với người nhìn. Vàng được chọn là vàng lá mỏng nhẹ mềm mại được dát bởi bàn tay điêu luyện của thợ thủ công có tay nghề tạo nên tác phẩm đẹp như bức tranh .
Tuỳ thuộc vào sự đầu tư của gia đình dòng họ mà viết chữ và trang trí chữ trên thượng lương sao cho đẹp và phù hợp nhất có thể.
